آموزش ساخت NFT؛ چگونه توکن غیرمثلی خود را بفروشیم؟

همه‌جا صحبت از NFT‌ها یا همان توکن‌های غیرمثلی است؛ دارایی‌هایی کمیاب که روی بلاک چین ساخته و منتقل می‌شوند. NFT‌ها باعث شگفتی خیلی‌ها شده‌اند؛ یک تصویر دیجیتالی ساده با قیمت بیش از ۱۰۰,۰۰۰ دلار به فروش می‌رسد. از طرف دیگر می‌شنویم فردی حاضر است برای توکن یک بازیکن فوتبال چند ده هزار دلار هزینه کند که هیچ کاربرد خاصی هم ندارد. اگر برای شما هم این سؤالات وجود دارد که ساخت NFT دقیقاً به چه معناست، چگونه می‌توانید در این حوزه فعالیت کنید و توکن‌های خود را بسازید و بفروشید، این مقاله را تا انتها بخوانید.

در این مقاله خیلی قصد ندارم وارد بحث ماهیت و ارزش NFT‌ها شوم و بیشتر تلاش می‌کنم نحوه ورود و فعالیت در حوزه NFT را توضیح بدهم. با این حال، در ابتدا توضیح مختصری از اینکه NFT چیست و چه مزیتی دارد ارائه می‌کنم.

توکن غیرمثلی (NFT) چیست؟

توکن غیرمثلی (Non-fungible token) یا به‌اختصار NFT، نوعی دارایی دیجیتال منحصربه‌فرد است. برخلاف بیت کوین، اتریوم و ارزهای دیجیتال دیگر که مثلی هستند و واحدهای تعویض‌پذیر دارند، هر واحد NFT دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را از واحدهای دیگر متمایز می‌کند.

اگرچه به نظر می‌رسد NFT‌ها یک نوآوری جدید هستند، اگر کمی بیشتر توجه کنیم، خیلی با آنها غریبه نیستیم.

قیمت یک کفش فوتبال حرفه‌ای شاید به ۲۰ میلیون تومان هم نرسد، اما همان کفش اگر پای علی کریمی، اسطوره فوتبال ایران، بوده باشد و با آن گل ملی مهمی را به ثمر رسانده باشد، چقدر می‌تواند ارزش داشته باشد؟

یک تمبر پستی که امروزه با کمتر از ۵ هزار تومان قابل‌خریداری است، اگر مربوط به دوره ناصرالدین شاه قاجار باشد و مشخص شود امیرکبیر روی آن را امضا کرده است، چقدر ارزش پیدا خواهد کرد؟

توکن‌های غیرمثلی هم تقریباً به همین شکل و با ویژگی‌های خاص خود ارزشمند می‌شوند، با این تفاوت که این توکن‌ها مجازی هستند و نمی‌توانید آنها را لمس کنید.

یک NFT، مشابه ارزهای دیجیتال (بیت کوین، اتریوم و …) ذخیره و منتقل می‌شود، با این تفاوت که هر واحد از توکن‌های غیرمثلی ویژگی منحصربه‌فرد خود را دارد و با واحد دیگر هم‌ارزش نیست.

ارزهای دیجیتال پول هستند یا دست‌کم هدف‌شان این است که پول باشند. این یعنی ارزهای دیجیتال نه‌تنها باید به‌عنوان ذخیره ارزش، واسط تبادل و واحد محاسبه عمل کنند، بلکه باید مثلی (Fungible) هم باشند. بنابراین (در صورت عادی‌بودن شرایط) ارزش یک بیت کوین با بیت کوین دیگر برابر است، همان‌طور که یک اسکناس هزار تومانی با اسکناس هزار تومانی دیگر از نظر ارزش فرقی ندارد. وقتی شما یک اسکناس هزار تومانی به دوست خود قرض می‌دهید، انتظار ندارید دقیقاً همان اسکناس را پس بگیرید.

اما NFT‌ها از قاعده آخر مستثنا هستند؛ یعنی در حالت معمول نمی‌توان یک واحد توکن غیرمثلی را با یک واحد توکن غیرمثلی دیگری برابر دانست؛ همان‌طور که نمی‌توان ماشین یک نفر را قرض گرفت و بعد ماشین دیگری به او تحویل داد.

اصلی‌ترین چیزی که باعث می‌شود یک NFT با سایر دارایی‌های دیجیتال (مانند یک فایل معمولی یا الماس در یک بازی کامپیوتری) متمایز باشد این است که مالکیت آن روی بلاک چین (یک پایگاه داده غیرقابل تغییر) ثبت می‌شود و هیچ‌کس نمی‌تواند این مالکیت را نقض کند. همچنین همان‌طور که اشاره کردم، NFT‌ها مانند ارزهای دیجیتال (توکن‌های مثلی) روی کیف پول مالک ذخیره می‌شوند و انتقال آنها با یک تراکنش ساده در عرض چند ثانیه امکان‌پذیر است. به‌عبارت دیگر با کمک NFT‌ها برای انتقال مالکیت (فروش) یک دارایی دیجیتال دیگر نیاز به طی‌کردن فرایندهای زمان‌بر نیست.

امروزه اگرچه هنوز چالش‌های فنی و حقوقی (رسمیت مالکیت و کپی رایت) در مورد NFT‌ها وجود دارد، اما می‌توان از یک نقاشی، عکس، یک آیتم در بازی، یک ویدیو، یک دامنه اینترنتی، یک بلیط و … NFT ساخت.

برای اینکه از هدف مقاله دور نشویم، توضیح درباره NFT‌ها تا همینجا کافی است. اگر مایل هستید بیشتر درباره آنها بدانید مطالعه مقاله «NFT چیست؟» را به شما پیشنهاد می‌کنم. همچنین اگر این مسئله برای شما حل نشده است که چرا یک نفر حاضر می‌شود برای NFT یک تصویر که به‌راحتی قابل‌دانلود است، هزاران دلار پرداخت کند، مطالعه مقاله «موضوع NFT‌ها» را پیشنهاد می‌کنم.

به سراغ اصل مطلب می‌روم. چگونه NFT خود را بسازیم و به فروش برسانیم؟

برای ورود به NFT به چه چیزی نیاز داریم؟

اینکه قبل از اقدام برای کار با NFT‌ها، به چه چیزی نیاز است، بستگی به پلتفرم و نوع NFT دارد، اما تقریباً در همه پلتفرم‌ها دو چیز لازم است:

۱. کیف پول (متامسک)

تبادلات در حوزه NFT از طریق کیف پول کاربران انجام خواهد شد. به‌بیان ساده، وقتی یک NFT می‌خرید یا می‌سازید، این NFT در کیف پول شما ذخیره می‌شود. بنابراین برای کار با سایت‌های این حوزه نیاز است که یک کیف پول دیجیتال داشته باشید.

امروزه اغلب پروژه‌های NFT روی شبکه اتریوم کار می‌کنند و بهترین کیف پول اتریوم برای تعامل با برنامه‌های غیرمتمرکز، کیف پول رایگان متامسک (Metamask) است. این کیف پول به‌صورت یک افزونه روی مرورگرهای کروم و فایرفاکس نصب می‌شود و می‌توانید از آن با خیال راحت برای تبادل اتریوم و توکن‌های مبتنی بر آن استفاده کنید. بنابراین برای اولین قدم، کیف پول متامسک را برای مرورگر خود دانلود کنید و یک حساب اتریوم روی آن بسازید. از این لینک می‌توانید این نرم‌افزار را دانلود کنید.

کلمات بازیابی (بک‌آپ) را که برنامه در ابتدای ساخت کیف پول به شما می‌دهد، حتماً در جایی امن یادداشت کنید. در صورت پاک‌شدن نرم‌افزار از روی مرورگر، فقط با آن بک‌آپ می‌توانید دوباره به دارایی خود دسترسی پیدا کنید.

در آینده ممکن است پلتفرم‌های NFT روی بلاک چین‌های دیگر مانند بایننس چین (Binance chain) و ترون هم فعالیت کنند و بنابراین لازم است کیف پول‌های مناسب این زنجیره‌ها را دریافت کنید. معمولاً در خود هر سایتِ حوزه NFT کیف پول‌هایی که می‌توانید از آنها استفاده کنید معرفی شده است.

۲. مقداری ارز دیجیتال (معمولاً اتر) برای پرداخت کارمزدها و هزینه‌ها

برای ساخت NFT باید دو هزینه اصلی پرداخت کنید: کارمزد پلتفرم و کارمزد شبکه.

مقدار کارمزد پلتفرم به سایتی بستگی دارد که از آن برای ساخت NFT استفاده می‌کنید و کارمزد شبکه هم بستگی به وضعیت شبکه‌ای دارد که پلتفرم NFT روی آن فعالیت می‌کند.

متأسفانه کارمزدهای شبکه اتریوم به‌دلیل شلوغی شبکه در مقطع فعلی بسیار بالا هستند و بخشی بزرگی از هزینه‌ تمام‌شده، همین کارمزدها است. در پلتفرم‌هایی که روی بلاک چین‌های دیگر مانند بایننس چین ایجاد شوند کارمزدها بسیار کمتر خواهد بود.

فراموش نکنید ایجادکردن یک توکن غیرمثلی به‌معنای فروش تضمینی آن نیست و هزینه‌ای که برای ساخت NFT پرداخت می‌شود، بازنمی‌گردد.

دو راه فعالیت در فضای NFT

برای فعالیت مستقیم در حوزه NFT دو راه کلی پیش روی شماست:

• ساخت NFT در پلتفرم‌های مشخص و فروش آن در سایت‌های تبادل NFT
• خرید توکن‌ آماده از سایت‌های تبادل NFT و فروش آن با قیمت بالاتر (معامله NFT‌ها)

هرکدام از این دو روش چالش‌های خاص خود را دارند.

به‌عنوان مثال، اگر روش اول را انتخاب کنید، ممکن است نیاز به تخصص، شهرت، مهارت و تجربه‌های بازاریابی داشته باشید تا بتوانید یک NFT بسازید که کسی حاضر باشد آن را بخرد و در روش دوم، باید سرمایه زیادی داشته باشید و آنقدر با این بازار آشنا باشید که بتوانید تشخیص بدهید کدام NFT در آینده ارزشمند خواهد شد.

در روش اول ریسک معمولاً کمتر است، چراکه فقط هزینه پلتفرم و کارمزدها را پرداخت می‌کنید و NFT خود را به امید فروش آن می‌سازید، اما در روش دوم از آنجا که یک توکن را با قیمت بالایی خریداری می‌کنید، هیچ تضمینی وجود ندارد که کسی حاضر باشد دوباره آن را از شما بخرد.

توکن‌های غیرمثلی انواع مختلفی دارند و در دسته‌بندی‌های مختلف طبقه‌بندی می‌شوند. بنابراین برای ساخت یک NFT ابتدا باید انواع آن را بشناسید تا بدانید چه نوعی بیشتر مناسب شرایط شماست. مثلاً‌ یکی از انواع رایج NFT تبدیل یک اثر هنری یا تاریخی (نقاشی، عکس، سند) به توکن و فروش آن است، اما اگر شما فرد مشهوری نباشید، این روش شاید مناسب شما نباشد. در ادامه با مهم‌ترین انواع NFT‌ آشنا می‌شوید.

خیلی مهم: تیم ارزدیجیتال هیچ‌یک از پلتفرم‌هایی را که در ادامه معرفی می‌شوند تأیید و تضمین نمی‌کند و وب‌سایت ارزدیجیتال هیچ توصیه‌ای برای ورود به این حوزه ندارد. بررسی کلی و فنی این پلتفرم‌ها برعهده کاربر است.

ساخت یک NFT ساده؛ اثر هنری دیجیتال

فراگیرترین نوع NFT‌ها در مقطع فعلی (اوایل ۲۰۲۱)، هنر دیجیتال یا همان دیجیتال آرت (Digital Art) است. ایده کلی ساده است: یک فایل PNG، JPG، MP4، Gif و … را به NFT تبدیل می‌کنید و اگر مایل بودید می‌توانید آن را برای فروش بگذارید.

البته اگر فرد مشهوری نباشید یا NFT شما ساده و بدون جذابیت خاصی باشد، نباید انتظار داشته باشید کسی حاضر باشد پول ارزشمندش را صرف خرید NFT شما کند.

معمولاً NFT‌‌های هنریِ مشهور یا توسط یک هنرمند مشهور ساخته می‌شوند یا اینکه برای خاص‌شدن و تغییر حالت، از برنامه‌نویسی و قرارداد هوشمند در آنها استفاده می‌شود.

خبر خوب این است که اگر با برنامه‌نویسی هم آشنا نیستید، فقط با چند کلیک می‌توانید در پلتفرم‌های زیادی NFT بسازید.

اینجا چند مورد از بزرگترین وب‌سایت‌هایی را که می‌توانید در آنها NFT هنر دیجیتال بسازید فهرست کرده‌ام:

هر کدام از این سایت‌ها ویژگی‌ها و قوانین خاص خود را دارند. به‌عنوان مثال، در میکرزپلیس افراد برای ساخت NFT باید از هنرمندان دیگر دعوت‌نامه داشته باشند یا اینکه با پرکردن فرمی اثبات کنند که یک هنرمند هستند؛ اما در پلتفرم‌های اوپن‌سی و رریبل هر کسی می‌تواند NFT خود را بسازد.

در این قسمت من ساخت NFT در سایت اوپن‌سی را آموزش می‌دهم، چون طبق بررسی‌های ما در حال حاضر ساده‌ترین راهِ ساخت و فروش NFT از این سایت می‌گذرد.

البته اوپن‌سی قبل از اینکه یک وب‌سایت سازنده NFT باشد، پلتفرمی برای خرید و فروش NFT‌ها است و خیلی برای ساخت NFT‌های پیچیده و تغییرحالت‌دهنده مناسب نیست. برای ایجاد NFT‌های حرفه‌ای‌تر می‌توانید وب‌سایت‌های دیگر را هم امتحان کنید.

آموزش ساخت NFT هنر دیجیتال روی سایت اوپن‌سی

۱. وارد سایت رسمی اوپن‌سی به آدرس Opensea.io شوید و از همان بالای صفحه روی دکمه «Create» بزنید.

۲. با زدن روی دکمه «Sign In» کیف پول متامسک خود (که قبلاً روی مروگر نصب‌ کرده‌اید) را به اوپن‌سی متصل کنید. این کار نیاز به پرداخت کارمزد ندارد.

۳. به صفحه «My Collections» وارد می‌شوید. برای ایجاد کالکشن جدید روی دکمه «Create» بزنید.

۴. در صفحه بازشده، یک لوگو، نام و توضیح کوتاه برای کالکشن (NFT) خود وارد کنید و روی «Create» بزنید.

۵. حالا کالکشن شما آماده شده است و می‌توانید با زدن روی «Add New Item» هر فایلی که دوست دارید را به آن اضافه کنید. کالکشن شما می‌تواند فقط حاوی یک فایل هم باشد. در بخش اضافه‌کردن آیتم می‌توانید فایل اصلی را که قصد دارید NFT کنید، آپلود کنید.

طبق تصویر بالا هر کدام از قسمت‌های این بخش را تعریف می‌کنیم:

1. در این قسمت باید نام آیتم موردنظر را وارد کنید. اگر فقط یک آیتم را NFT می‌کنید می‌توانید همان نام کالکشن خود را وارد کنید.
2. لینک صفحه NFT در سایت اوپن‌سی را پس از ساخت مشاهده می‌کنید.
3. در این قسمت می‌توانید یک توضیح کوتاه برای آیتم خود بنویسید.
4. اگر NFT شما دارای ویژگی خاصی است (مثلاً تصویر یک مرد در آن قرار دارد) می‌توانید ویژگی موردنظر خود را به آن اضافه کنید. این بخش الزامی نیست.
5. اگر NFT شما دارای ویژگی‌های عددی (مثل سرعت حرکت) است، می‌توانید ویژگی موردنظر خود را به آن اضافه کنید تا به‌صورت نوار پیشرفت نمایش داده شود. این بخش الزامی نیست.
6. اگر NFT شما دارای ویژگی‌های عددی (مثل سرعت حرکت) است، می‌توانید ویژگی موردنظر خود را به آن اضافه کنید تا به‌صورت حالت نمایش داده شود. این بخش الزامی نیست.
7. با فعال‌کردن تیک «Unlockable Content»، فایل فقط وقتی نمایش داده می‌شود که NFT خریداری شود و در حقیقت فقط مالک توکن می‌تواند آن را مشاهده کند.

۶. پس از اضافه‌کردن حداقل یک آیتم، با زدن دکمه «Sell» می‌توانید NFT خود را ایجاد کنید و برای فروش قرار دهید.

فرایند قیمت‌گذاری بستگی به شما دارد. می‌توانید یک قیمت ثابت برای NFT خود مشخص کنید (۱ در تصویر زیر) و همچنین می‌توانید انتخاب کنید که NFT پس از مدتی به بالاترین پیشنهاد فروخته شود. (۲) امکان ترکیب یک NFT با سایر NFT‌ها برای فروش هم وجود دارد. (۳) واحد ارزی در پلتفرم اوپن‌سی اتریوم است، اما می‌توانید ارزهای دیگری هم انتخاب کنید.

پس از انتخاب نحوه فروش با زدن دکمه «Post Your Listing»، کیف پول متامسک باز می‌شود و از شما می‌خواهد یک تراکنش روی شبکه اتریوم انجام دهید تا توکن برای فروش گذاشته شود. در این مرحله باید کارمزد شبکه اتریوم را که متامسک برای شما مشخص کرده است، پرداخت کنید که در زمان نگارش این مقاله (اواخر ۲۰۲۱) به‌دلیل شلوغی شبکه، کارمزدها نسبتاً بالا است.

کارت‌های دیجیتالی و بازی‌های کلکسیونی

زمانی که کمتر از هشت سال سن داشتم، «کارت‌ بازی» بین بچه‌ها رواج داشت. در کوچه‌ها و محله‌های ایران بچه‌ها با کارت‌های کاغذی بازی می‌کردند و تلاش می‌کردند با هر روشی که شده کارت بیشتری به دست بیاورند؛ به‌خصوص کارت‌های فوتبالی.

این کارت‌ها کاربردی جز بازی نداشتند، اما بین بچه‌ها هر کس کارت بیشتری داشت، یک سروگردن خود را از بقیه بالاتر می‌دید و می‌توانست شانس بیشتری برای بردن بازی‌های بعدی داشته باشد.

بعضی از کارت‌ها به‌خاطر کمیابی‌شان از بقیه ارزشمندتر بودند؛ به‌خوبی به یاد دارم حاضر نبودم یک کارت خاص از دیوید بکهام را حتی با دویست کارت دیگر مبادله کنم. اگر شما هم کارت ‌بازی را تجربه کرده‌اید، تبریک می‌گویم، بدون اینکه خودتان بدانید از قبل با پدیده دارایی‌های غیرمثلی آشنا شده‌اید.

حالا همین کارت‌ها وارد دنیای دیجیتال شده‌اند و به‌جای اینکه فیزیکی باشند و در جیبمان بگذاریم، دیجیتالی هستند و در کیف پول دیجیتال ذخیره‌شان می‌کنیم. همچنین به‌جای اینکه در کوچه با آنها بازی کنیم، روی کامپیوتر و موبایل‌مان بازی می‌کنیم.

در دنیای NFT‌ها، هر کارت دیجیتالی یک توکن است که مالکیت آن روی بلاک چین ثبت می‌شود و دارنده می‌تواند روی کیف پول شخصی خود (مانند کیف پول اتریوم) آن را ذخیره و به‌راحتی منتقل کند یا بفروشد.

کارت‌های دیجیتالی که تبدیل به NFT می‌شوند معمولاً در بازی‌ها کاربرد دارند، به این صورت که هر کس کارت‌های بیشتر و بهتری داشته باشد، شانس بیشتری نسبت به بقیه خواهد داشت. اینکه هر کارت چه کاربردی دارد و چگونه ارزشمند می‌شود، بستگی به بازی دارد.

مثلاً در یک بازی فوتبالی، کارت رونالدو نسبت به کارت یک بازیکن متوسط ارزش بیشتری دارد، چون هر کس کارت رونالدو را داشته باشد، طبیعتاً شانس بیشتری برای پیروزی و کسب امتیاز خواهد داشت.

یکی از فضاهایی که می‌تواند به‌شدت از NFT‌ها بهره ببرد، همین صنعت چندصد میلیارد دلاری بازی‌های کامپیوتری است. بدون اغراق می‌توان گفت در آینده نه‌چندان دور در بازی‌های رایانه‌ای اقلام بازی به‌صورت توکن ارائه می‌شوند تا مالکیت حقیقی به بازیکنان اهدا شود و بتوانند آنها را در خارج از بازی هم درازای پول واقعی به فروش برسانند. به‌عنوان مثال، تصور کنید جم (الماس) بازی معروف کلش آو کلنز به‌صورت توکن باشد و هر کس بتواند آن را در صورت نیاز در ازای پول واقعی بفروشد.

در حال حاضر بازی‌ها و سیستم‌های بلاک چینی زیادی در حال فعالیت هستند که در آنها کاربران می‌توانند کارت دیجیتالی به دست بیاورند، این کارت‌ها را برای انجام بازی و افزایش قدرت بازی خریداری کنند و در صورت تمایل آنها را به فروش برسانند. در اینجا ساخت NFT را فقط پلتفرم انجام می‌دهد.

البته برخی از کارت‌ها کاربرد بازی ندارند و بیشتر «کلکسیونی» هستند؛ یعنی افراد فقط به‌خاطر شکل و ویژگی‌های خاص‌شان آنها را خریداری و نگهداری می‌کنند. این نوع کارت‌ها با کاربرد NFT در هنر دیجیتال ارتباط دارند که بالاتر به آنها اشاره کردیم.

در ادامه چند مورد از مطرح‌ترین پروژه‌های ارائه‌دهنده کارت دیجیتال به‌صورت NFT را معرفی می‌کنم که امکان فعالیت برای همه در آنها وجود دارد:

• سوریر (Sorare): یک بازی فوتبال‌‌فانتزی است که بازیکنان می‌توانند در آن با کارت بازیکنان شناخته‌شده تیم شخصی خود را بسازند و با دیگران در لیگ‌ها رقابت کنند. هر کارت بازیکن (کارت‌های غیر از معمولی یا Common) یک NFT است و روی کیف پول شخصی کاربر ذخیره می‌شود. امتیازها هم با عملکرد واقعی بازیکنان مشخص می‌شود. به‌عنوان مثال، یک بازیکن می‌تواند در تیم خود کریم بنزما را وارد کند و اگر این بازیکن گلی به ثمر برساند، امتیاز بازیکن در سوریر نسبت به بقیه که بنزما را در تیم خود ندارند، افزایش می‌یابد. در ابتدا کارت رایگان به بازیکنان اهدا می‌شود، اما کارت‌های کمیاب بازیکنان بزرگ باید خریداری شود یا با مسابقه کسب شود. امکان فروش کارت‌های رایگان در بازی وجود ندارد، اما با کارت‌های رایگان می‌توانید در برخی تورنمنت‌های کوچک شرکت کنید. در این تورنمنت‌ها به نفرات برتر کارت کمیاب اهدا می‌شود که ارزش پولی دارد.
• کریپتوکیتیز (CryptoKitties): یک بازی مبتنی بر بلاک چین که یکی از اولین و مشهورترین پروژه‌های NFT است. در این بازی کاربران گربه‌های مجازی را جمع‌آوری و معامله می‌کنند. گربه‌ها که هر کدام دارای ویژگی‌های ظاهری خاصی هستند، می‌توانند زاد و ولد کنند و گربه‌های جدیدی بسازند. اگر گربه‌هایی از نژاد برتر داشته باشید یا شانس شما خوب باشد، طبق علم ژنتیک می‌توانید صاحب یک گربه کمیاب و به‌شدت ارزشمند شوید.
• گادز آنچیند (Gods Unchained): یک بازی سبک مبارزه مبتنی بر بلاک چین اتریوم است که در آن بازیکنان می‌توانند با کارت‌های دیجیتال با دیگران مبارزه کنند. شروع بازی‌ رایگان است و در ابتدا بازیکنان کارت‌های رایگان دریافت می‌کنند. کارت‌های رایگان NFT نیستند و ارزشی ندارند، اما کارت‌های خاصی با ویژگی‌های منحصربه‌فرد در این بازی وجود دارد که به‌شکل NFT به بازیکنان برتر به‌صورت دوره‌ای اهدا می‌شود و همچنین قابل‌خریداری هستند.
• اکسی اینفینیتی (Axie Infinity): یک بازی مبتنی بر بلاک چین است که در آن بازیکنان با کارhکترهایی کارتونی به‌نام اکسی مواجه هستند. هر اکسی که به‌شکل حیوان خانگی است، یک NFT است و کنترل کامل آن در اختیار بازیکن قرار دارد و بازیکنان از آن برای انجام بازی‌های مختلف استفاده می‌کنند.

در مقطع فعلی برای موفقیت در اغلب این بازی‌های بلاک چینی نیاز به پرداخت پول وجود دارد و به‌صورت رایگان یا امکان بازی وجود ندارد یا اگر هم وجود داشته باشد بازی‌ها به‌طوری طراحی شده‌اند که کاربر برای ادامه موفقیت مجبور به خرید کارت باشد. بنابراین قبل از شرکت در این پروژه‌ها به فکر جیبتان باشید!

زمین در جهان‌های مجازی

اکنون که در حال نوشتن این مقاله هستم، یک تکه زمین مجازی، جایی که هیچ‌وقت نمی‌توانید پایتان را روی آن بگذارید، با قیمت ۳۹,۵۰۰ دلار در پلتفرم اوپن‌سی برای فروش گذاشته شده است و جالب است بدانید مالک این زمین در وصف آن نوشته است: «[زمینی] در محل خوب…»

جهان‌های مجازی (Virtual Worlds) یا همان متاورس‌ها (Metaverse) چیزی فراتر از یک بازی هستند. در این جهان‌ها، شما هویت خود را دارید، با دوستانتان در شهر گردش می‌کنید، نمایشگاه‌ها برگزار می‌شوند، می‌توانید به شهربازی (محل انجام بازی‌های کامپیوتری) یا موزه‌ها (محل نمایش آثار هنری دیجیتال) بروید. می‌توانید برای خود لباس و خانه و زمین بخرید و حتی روی زمین خود ساخت‌وساز انجام دهید.

البته گسترش این جهان‌ها از نظر فنی همچنان با چالش مواجه است و کیفیت خیلی بالایی ندارند، اما در آینده این چالش‌ها هم رفع می‌شود و شاهد حضور گسترده افراد در این جهان‌ها خواهیم بود.

توکن‌های غیرمثلی یا همان NFT‌ها برگ برنده دنیاهای مجازی هستند، چراکه با کمک آنها می‌توان همان مزیت مالکیت را که در دنیای حقیقی وجود دارد، به دنیای دیجیتال هم آورد. به‌عنوان مثال، اگر در یک دنیای مجازی که از NFT‌ها کمک گرفته است، یک لباس بخرید، این لباس به‌صورت یک توکن روی بلاک چین واقعاً به شما تعلق دارد که می‌توانید آن را روی کیف پول خود ذخیره کنید و در صورت تمایل به فرد دیگری منتقل کنید، بدون اینکه نیاز باشد از کسی اجازه بگیرید. در اینجا هم ساخت NFT توسط پلتفرم انجام می‌شود.

پروژه‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم مطرح‌ترین‌ جهان‌های مجازی هستند که از نوآوری NFT استفاده می‌کنند:

• دسنترالند (Decentraland): دسنترالند یک دنیای مجازی مبتنی بر بلاک چین است که از شبکه اتریوم استفاده می‌کند. همان طور که از اسمش پیداست (سرزمین غیرمتمرکز)، هدف نهایی این پلتفرم این است که کاربرانش آن را اداره کنند و هر کس قادر باشد در این جهان زندگی مجازی خود را داشته باشد و محتوا و خدمات کاربردی تولید کند. در حال حاضر اصلی‌ترین دارایی که در این بازی معامله می‌شود، زمین است. هر زمین یک NFT است که با توکن MANA (ارز داخلی دسنترالند) مبادله می‌شود. زمین‌ها نسبت به منطقه‌ای که قرار دارند، ارزش متفاوتی پیدا می‌کنند. همچنین تصمیمات آینده این جهان با رأی‌گیری از جامعه دسنترالند اخذ خواهد شد.
• سندباکس (SandBox): سندباکس یک جهان مجازی غیرمتمرکز است که افراد می‌توانند روی زمین‌های آن بازی بسازند، دارایی‌های سه‌بعدی ایجاد کنند و با کسب بازی و فروش دارایی‌ها کسب درآمد کنند. در زمان نگارش این مقاله،‌ این پروژه همچنان در فاز آزمایشی قرار دارد و هنوز از نظر رابط کاربری جای کار زیادی دارد.
• کریپتوواکسلز (Cryptovoxels): یک جهان مجازی ساخته‌شده از تکه‌های سه‌بعدی که روی بلاک چین اتریوم فعالیت می‌کند. افراد می‌توانند در این جهان زندگی را تجربه کنند و زمین و دارایی‌های مختص خود را داشته باشند.

دامنه‌های اینترنتی

بحث مالکیت در دامنه‌های اینترنتی همیشه میان دوست‌داران اینترنت آزاد در جریان بوده است. آنها همه موافق این حقیقت هستند: در اینترنت امروز (اینترنت متمرکز) افراد مالک واقعی دامنه‌ها نیستند.

شرکت‌های ارائه‌دهنده دامنه‌های غیرمتمرکز برای حل این مسائل و چالش‌های مرتبط با انتقال دامنه‌های اینترنتی وارد عرضه شده‌اند.

این شرکت‌ها برای حل مشکلاتی از قبیل سانسور، نقض مالکیت و همچنین فرایند زمان‌بر انتقال دامنه به غیر، اطلاعات مالکیت هر دامنه را روی بلاک چین ثبت می‌کنند و به این ترتیب با انجام یک تراکنش ساده روی بلاک چین می‌توان مالکیت را هم منتقل کرد.

دامنه غیرمتمرکز یکی از مهم‌ترین جنبه‌های NFT است و برخلاف اغلب انواع دیگر NFT که بیشتر کاربرد کلکسیونی داشتند، کاربرد این دامنه‌ها برای حل یک مشکل، بیشتر احساس می‌شود.

هر دامنه یک توکن است که روی کیف پول شخصی مالک ذخیره می‌شود و او می‌تواند از آن به‌عنوان یک شماره حساب برای دریافت پول (ارز دیجیتال) یا یک آدرس سایت استفاده کند.

در حال حاضر دو شرکت زیر بزرگترین ارائه‌دهنده دامنه‌های اینترنتی به‌صورت NFT هستند:

• اتریوم نیم سرویس (Ethereum Name Service) یا به اختصار ENS: این شرکت ارائه‌دهنده دامنه‌های مبتنی بر اتریومِ .ETH است. از این دامنه‌ها می‌توان برای تعامل با بلاک چین اتریوم و دریافت اتر و توکن‌های مبتنی بر اتریوم و همچنین در وب‌سایت‌ها استفاده کرد.
• آن‌استاپبل‌دومینز (Unstoppable Domains): این شرکت ارائه‌دهنده دامنه‌های .Crypto است که همانند دامنه‌های ENS در دریافت ارزهای دیجیتال و استفاده در وب‌سایت‌ها کاربرد دارند، با این تفاوت که این شرکت ساختاری متمرکزتر دارد.

نکته مهم: دامنه‌های مبتنی بر بلاک چین هنوز با استانداردهای دامنه‌های معمولی (استانداردهای شرکت آیکان) هماهنگ نیستند و حداقل در این مقطع به‌سادگی نمی‌توان از آنها مشابه دامنه‌های عادی استفاده کرد. بنابراین در زمان نگارش این مطلب، خرید این دامنه‌ها تنها با دید بلندمدت و یا برای استفاده به‌عنوان شماره حساب (آدرس کیف پول) منطقی است، نه برای استفاده در وب‌سایت‌ها.

از دریای بی‌انتهای NFT‌ها فعلاً فقط نقاط کم‌عمق را دیده‌ایم. در آینده نه‌چندان دور احتمالاً انواع و کاربردهای بسیار بیشتری از NFT‌ها پدید می‌آید که اکنون نمی‌توان به‌طور دقیق آنها را تصور کرد.

هر جا که نیاز باشد مالکیت اقلام مختلف در دنیای دیجیتال اثبات شود، می‌توانیم جای خالی NFT‌ها را احساس کنیم.

حتی در مقطع فعلی هم توکن‌های غیرمثلی طبقه‌بندی گسترده‌تری دارند، اما در این مقاله تنها به انواعی از آنها اشاره شد که در زمان نگارش مطلب بیشترین تعداد کاربر را به خود اختصاص داده‌اند.

معامله NFT‌ها

برای معامله هر NFT‌ باید به بازار NFT‌ها مراجعه کنیم که در قالب سایت و اپلیکیشن در دسترس همگان قرار دارند.

معمولاً هر پلتفرمی که اجازه ایجاد NFT را می‌دهد، در داخل خودش یک بازار (Market) برای معاملات دارد. به‌عنوان مثال، در پلتفرم فاندیشن پس از ایجاد NFT می‌توانید آن را در همین پلتفرم برای فروش قرار دهید.

به‌جز امکان معامله در مارکت‌های داخل هر پلتفرم، امکان معامله NFT‌ها در مارکت‌های عمومی هم وجود دارد. در مارکت‌های عمومی، مانند صرافی‌های ارز دیجیتال همه انواع NFT‌ها از پلتفرم‌های مختلف معامله می‌شود.

در زمان نوشتن این مقاله، برترین مارکت عمومی برای NFT‌ها پلتفرم اوپن‌سی است. اوپن‌سی از طیف وسیعی NFT پشتیبانی می‌کند و بیش از ۱۴ میلیون توکن غیرمثلی متنوع در این وب‌سایت برای معامله ثبت شده است.

از نظر دسته‌بندی و تنوع NFT اوپن‌سی یک سروگردن از سایر پلتفرم‌ها بالاتر است، اما اغلب حرفه‌ای‌ها ترجیح می‌دهند در همان پلتفرم سازنده NFT اثر خود را به فروش برسانند و اوپن‌سی بیشتر برای معامله‌گران خرد کاربرد دارد.

به‌جز کارمزدهای شبکه، قرار دادن یک NFT جدید برای فروش در اوپن‌سی رایگان است، اما پس از فروش، این وب‌سایت ۲.۵٪ از مبلغ را به‌عنوان کمیسیون برمی‌دارد. به‌جز اوپن‌سی در این مقطع مارکت عمومی قابل‌توجه دیگری برای معرفی وجود ندارد.

ریسک‌ها و هزینه‌ها

همان طور که بالاتر هم اشاره کردم، فعالیت مستقیم شما در حوزه NFT (حداقل در این مقطع) می‌تواند بسیار پرریسک و پرهزینه باشد. چند مورد از مهم‌ترین ریسک‌ها و هزینه‌هایی که کار با NFT‌ها می‌تواند داشته باشد:

• کارمزدها: اغلب پروژه‌های NFT در حال حاضر روی شبکه اتریوم فعالیت می‌کنند و این شبکه هم با چالش جدی کارمزدها مواجه است. در زمان نگارش این مقاله به‌طور متوسط هر تراکنش روی قراردادهای هوشمند مرتبط با NFT بیش از ۵۰ دلار کارمزد دارد.
• دریافت پول برای بردن: در حال حاضر برای فعالیت در پروژه‌های NFT زیادی (به‌خصوص بازی‌ها) مجبور هستید برای بالا بردن شانس فروش یا پیروزی خود هزینه کنید و این هزینه هیچ‌ تضمین بازگشتی ندارد. در برخی بازی‌های NFT اگر هزینه‌ای پرداخت نکنید، احتمالاً شانسی هم برای پیروزی (کسب درآمد) نخواهید داشت.
• پلتفرم‌های نامعتبر: سن فضای NFT به چهار سال هم نمی‌رسد و اکنون (اوایل ۲۰۲۱) که در حال نوشتن این مقاله هستم، هنوز وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های میزبان NFT رقابت نزدیکی با یکدیگر دارند. بنابراین هنوز شناخت چندان زیادی از این پلتفرم‌ها وجود ندارد و بررسی کدهای قرارداد هوشمند (برای اطمینان از سرقت نشدن یا سانسور) هنوز دشوار است. بنابراین یک پلتفرم NFT ممکن است با هدف کلاهبرداری راه‌اندازی شده باشد یا کدهای قرارداد هوشمند آن از نظر فنی مشکل داشته باشد.
• وقتی می‌خرید و نمی‌توانید بفروشید: هیچ تضمینی وجود ندارد ارزش یک NFT بعد از مدتی به نزدیک صفر نرسد. همچنین هیچ ضمانتی نیست که بعد از خرید یک NFT فردی حاضر باشد آن را با قیمتی بالاتر از شما خریداری کند.

قطعاً‌ موارد بیشتری را می‌توان اضافه کرد که تنها با تجربه در این حوزه می‌توان آنها را درک کرد. در کل باید بدانید حوزه NFT در حال حاضر مانند بازار ارزهای دیجیتال در سال ۲۰۱۶ است؛ احتمالاً چند سال دیگر از خیلی از پروژه‌ها، NFT‌های گران‌قیمت و پلتفرم‌های امروزی اثری وجود نخواهد داشت.

با توجه به تمام این استدلال‌ها، اگر هنرمند، خوره فناوری (گیک) و یا کلکسیونر نیستید و هدف شما صرفاً کسب سود از بازارها است، سرمایه‌گذاری روی توکن‌های مثلی (ارزهای دیجیتال) حوزه NFT منطقی‌تر است. به‌عنوان مثال، زمین‌های بازی دسنترالند هر کدام یک توکن غیرمثلی هستند، اما اگر بخواهید این توکن‌ها (زمین‌ها) را خریداری کنید، باید از توکن کاربردی دسنترالند یعنی مانا (MANA) استفاده کنید. در اینجا سرمایه‌گذاری روی مانا شاید منطقی‌تر باشد.

جمع‌بندی

ساخت یک NFT با وجود پلتفرم‌های متعدد به‌خودیِ‌خود کار سختی نیست، اما اگر فرد سرشناسی نیستید یا NFT شما ویژگی‌های خاصی ندارد، نباید انتظار داشته باشید کسی حاضر باشد آن را از شما خریداری کند.

توکن‌های غیرمثلی انواع مختلفی دارند که درباره مهم‌ترین‌شان در این مقاله خواندید و بنابراین توکن یک تصویر یا ویدیو فقط نوعی از انواع متعدد NFT است.

در این مقاله تلاش کردم بهترین پلتفرم‌ها برای هر نوع NFT را معرفی کنم، اما حتماً خودتان پیش از هر کاری درباره هر پلتفرم تحقیق کنید تا گرفتار مشکلات فنی یا کلاهبرداری نشوید.

در حال حاضر برای فعالیت مؤثر در حوزه NFT یا باید مشهور و هنرمند باشید و یا باید جیبتان پر پول باشد. بنابراین اگر قصد فعالیت در این حوزه را داشتید حتماً این حقیقت را در نظر بگیرید که ریسک برنگشتن سرمایه به‌علت کارمزدها و خرید یک NFT بی‌ارزش بسیار زیاد است.